Single Blog

Niedawno napisałam post „Skąd się biorę emocjonalne wampiry jak się przed nimi bronić” (tutaj). Takie wampiry, to osoby, przy których nie czujemy się dobrze, i od których nas odpycha. Potrafią wyssać z człowiek nie tylko energię fizyczną, ale po spotkaniu z takim osobnikiem można mieć poczucie, że jest się nic nie wartym człowiekiem. Pocieszające jest to, że bardzo sporadycznie zdarzają się wampiry, które starają się nam wyrządzić krzywdę świadomie i celowo.

Do napisania niniejszego postu będę posiłkować się, podobnie jak poprzednio, książką wybitnej psychiatry dr Judith Orloff „Wolność emocjonalna”.

Nie jesteśmy w stanie pozbyć się wszystkich wampirów emocjonalnych z naszego życia, ale można i warto nauczyć się jak się im przeciwstawiać, bo każdy z nas od czasu do czasu takie osobniki spotyka (czasem nawet często, na przykład jeśli jest to współpracownik, szef, przyjaciel albo ktoś z rodziny). Można powiedzieć, że jest to rodzaj emocjonalnej dyplomacji – działanie, które zapewni ci wolność i pomoże ustrzec się wyssania.

Dr Orloff dzieli takie osobniki na pięć rodzajów:

• Wampir narcyz (osobowość narcystyczna).
• Wampir ofiara (osobowość zależna).
• Wampir kontrolujący (osobowość obsesyjno-kompulsyjna).
• Wampir krytykujący (mieszane zaburzenia osobowości).
• Wampir dychotomista (osobowość z pogranicza).

Podział ten ułatwi ci precyzyjne określanie własnych relacji z innymi. Ale musisz wiedzieć, że bardzo trudno jest zaklasyfikować jedną osobę do konkretnej kategorii.

Poniżej znajdziesz charakterystykę poszczególnych typów wampirów emocjonalnych i proste metody obrony przed nimi, które można ze sobą mieszać i zestawiać. W każdej części będzie quiz z pytaniami („Kiedy masz do czynienia z…?”). Jeśli na jedno lub dwa pytania odpowiedź zabrzmi „tak”, to jest bardzo prawdopodobne, że masz do czynienia z danym typem wampira. Odpowiedź pozytywna na trzy lub więcej pytań sugeruje, że taki wampir narusza twoją wolność emocjonalną.

1. WAMPIR NARCYZ (osobowość narcystyczna)

Wampiry narcystyczne tworzą sobie własny wyidealizowany obraz siebie, w którym cały świat kręci się wokół nich. Ich motto to „Przede wszystkim ja”! Mają bardzo mocno rozbudowane poczucie własnej osoby oraz przysługujących im praw.

Część narcyzów jest niesympatyczna i skrajnie egotyczna, a inne potrafią być czarujące, inteligentne i troskliwe – oczywiście dopóki ich status guru nie jest zagrożony. Jeśli przestaniesz łechtać ego wampira lub nie zgodzisz się z jego opiniami, staniesz się przedmiotem ataku i zostaniesz ukarana.

Ten rodzaj emocjonalnego wampira jest tak groźny, bo brakuje mu empatii, a przy tym ma bardzo ograniczoną zdolność okazywania bezwarunkowej miłości. Mają co prawda dobrze rozwiniętą intuicję, ale wykorzystują ją głównie we własnych celach, czyli do manipulowania innymi.

 

Kiedy masz do czynienia z narcyzem?

• Czy dana osoba zachowuje się tak, jakby cały świat kręcił się wokół niej?
• Czy musisz prawić jej komplementy, aby skupić na sobie jej uwagę lub zapracować na jej aprobatę?
• Czy ta osoba nieustannie sprowadza rozmowę na temat swojej osoby?
• Czy deprecjonuje twoje uczucia i zainteresowania?
• Czy staje się zimna lub dystansuje się od ciebie, gdy nie zgodzisz się z nią?

Jak sobie radzić z wampirem narcystycznym?

Zmniejsz oczekiwania i uporządkuj swoje potrzeby:

• Formułuj realistyczne oczekiwania.

Nie daj się wciągnąć w żadną grę narcyza. Korzystaj z jego zalet, ale pamiętaj, że jest on emocjonalnie ograniczony.

• Nigdy nie uzależniaj poczucia własnej wartości od wampira narcyza.

Nie próbuj wiecznie zadowalać narcyza – to pułapka. Chroń swoją wrażliwość i zrezygnuj z powierzania najgłębszych uczuć osobie, która nie potrafi ich docenić.

• Wskazuj na korzyści jakie wampir mógłby czerpać z danego rozwiązania.

Smutna prawda jest tak, że aby skutecznie komunikować się z wampirem, powinnaś wszystko przedstawić właśnie w takim świetle. Nie ma co wyrażać swoich potrzeb, użalać się, złościć czy żądać. Powinnaś przemawiać do wampira w taki sposób aby dotrzeć do jego ego. Na przykład zamiast mówić małżonkowi: „Moglibyśmy pójść razem na rodzinny obiad”, możesz powiedzieć „Wszyscy cię tam uwielbiają. Będą zachwyceni twoim towarzystwem”. Zamiast mówić do szefa: „Wolałabym mniej pracować wieczorami”, lepiej powiedzieć: „Sądzę, że w późniejszych godzinach jestem wypracować większy przychód”.

Oczywiście najlepiej byłoby nie musieć realizować strategii łechtania ego narcyza, ale niestety czasami nie da się uniknąć tego typu relacji. Stosowanie tej strategii przyniesie zadowalające rezultaty.

2. WAMPIR OFIARA (osobowość zależna).

Ten gatunek wampira stale przyjmuje postawę biedaczka, nigdy nie bierze odpowiedzialności za swoje czyny, jest wiecznie nieszczęśliwy, bo wszyscy się sprzysięgli przeciwko niemu. To może być bardzo irytujące!

Jako przyjaciel chcesz takiej osobie pomóc, ale przytłacza cię niekończące się pasmo żalów i narzekań. Kiedy zasugerujesz takiej osobie, że może najwyższy czas przestać się nad sobą użalać, to usłyszysz „Tak, ale…”. Od tego wampira trudno jest się uwolnić.

Kiedy masz do czynienia z ofiarą?

• Czy osoba ta często sprawia wrażenie beznadziejnie uciśnionej lub przygnębionej?
• Czy męczy cię ogrom jej potrzeb?
• Czy za wszystkie swoje problemy wini pech lub niesprawiedliwość osób trzecich?
• Czy nie odbierasz telefonów od niej lub mówisz, że jesteś zajęta, by uniknąć litanii skarg?
• Czy wieczna negatywność tej osoby utrudnia ci zachowanie optymizmu?

Jak sobie radzić z wampirem ofiarą?

Granice wyznaczaj żelazną ręką w aksamitnych rękawiczkach:

• Przyjaciel lub krewny.

Uśmiechnij się i powiedz ciepło: „Nasza relacja jest dla mnie bardzo ważna, ale musisz wiedzieć, że użalanie się nad sobą nic nie zmieni. Mogę cię posłuchać przez pięć minut pod warunkiem, że chcesz ze mną omówić potencjalne rozwiązania twojego problemu”. Oczywiście możesz usłyszeć wyrzut: „Co z ciebie za przyjaciółka!”. Odpowiedz tak: „Jestem dobrą przyjaciółką i kocham cię, ale to wszystko, co mogę ci zaoferować”.

• Współpracownik.

Zareaguj szczerze: „Jest mi naprawdę przykro, że ci się to przytrafiło.” Posłuchaj przez chwilę i powiedz, że trzymasz kciuki żeby się wszystko ułożyło. Możesz równocześnie zastosować język ciała: skrzyżowane ramiona, przerywanie kontaktu wzrokowego, a nawet odwracanie się od rozmówcy.

• Ty sama.

Kiedy masz gorszy dzień spróbuj spojrzeć na swoje życie w nieco szerszym kontekście. Kiedy u dr Orloff włącza się syndrom ofiary, wtedy przypomina sobie ile ma w życiu szczęścia w porównaniu z większością ludzi. Nie musi walczyć o przetrwanie w obliczu ludobójstwa, głodu czy powszechnej przemocy.

Każdy z nas musi przejąć odpowiedzialność za swoje życie. Nie ma nic złego w wyznaczaniu granic. Jeżeli nie wyznaczysz granic, twoja relacja z ofiarą będzie niezrównoważona i niekorzystna dla obu stron.

3. WAMPIR KONTROLUJĄCY (osobowość obsesyjno-kompulsyjna).

Ten typ wampira ma obsesję na punkcie kontroli. Bez oporów dyktuje nam, co powinniśmy czuć i kim powinniśmy być. Ma zdanie dosłownie na każdy temat. W życiu wampira kontrolującego wszystko jest białe albo czarne. Mechanizm kontroli opiera się na negowaniu wszystkich naszych uczuć, które nie pasuje do schematu.

Osoby takie są nadmierne skoncentrowane na szczegółach, zasadach, listach oraz osiąganiu dominacji nad innymi, kosztem elastyczności i otwartości. Najbardziej irytujące jest to, że zazwyczaj nie uważają się za maniaków kontroli – uważają, że po prostu mają rację.

Kiedy masz do czynienia z wampirem kontrolującym?

• Czy dana osoba twierdzi, że wie, co jest dla ciebie najlepsze?
• Czy zazwyczaj musisz robić różne rzeczy tak, jak on tego chce?
• Czy jest tak dominująca, że masz wrażenie jakbyś się dusiła?
• Czy masz poczucie, jakbyś była więźniem jego zamiłowania?
• Czy w twojej relacji z tą osobą brakuje spontaniczności?

Jak sobie radzić z wampirem kontrolującym?

Sama wybieraj pole walki, zadbaj o swoje potrzeby:

• Recepta na sukces: nigdy nie próbuj kontrolować wampira kontrolującego.

Stań we własnej obronie, ale nie mów wampirowi, co i jak ma robić. Po prostu zachowaj zdrową asertywność. Przede wszystkim powinnaś zawsze zachowywać się w sposób przemyślany i konsekwentny. Te wampiry stale dążą do koncentracji, więc ignoruj mniej ważne kwestie.

• Spróbuj zastosować podejście troskliwe i bezpośrednie.

Tą metodą możesz się posłużyć w stosunku do przyjaciół lub do osób, które reagują na informację zwrotną. Jeżeli pewna osoba przez cały czas próbuje zdominować rozmowę, możesz uprzejmie powiedzieć: „Doceniam twoje uwagi, ale chciałabym mieć szansę wyrazić swoje zdanie”. Druga osoba może nawet nie zdawać sobie sprawy, że monopolizuje dyskusję.

• Wyznacz granice.

Jeżeli współpracownik albo partner ciągle powtarza ci, co i jak masz robić możesz grzecznie odpowiedzieć: „Naprawdę doceniam twoje rady, ale chciałabym sama się z tym uporać”. Wampiry kontrolujące zazwyczaj nie poddają się tak łatwo, dlatego musisz być cierpliwa, nie zapomnij o neutralnym i uprzejmym tonie. To powinno poprawić i nakreślić nowe warunki waszej relacji. A jeśli dojdzie do impasu, to pogódź się z faktem różnicy zdań i jednocześnie zaznacz, że ten temat nie podlega dyskusji.

• Podsumuj sytuację.

Jeżeli masz takiego szefa, a ty nie chcesz zmieniać pracy, to dowiedz się z kim masz do czynienia. Nie narzekaj, nie oczekuj, że się zmieni, tylko zacznij działać. Jeśli szef zleci ci zadanie z konkretnymi wytycznymi, a ty będziesz mieć kilka fajnych pomysłów, to musisz mieć świadomość, że albo będą ona zaakceptowane albo nie. Łatwiej będzie przekonać szefa jeśli uzasadnisz swoje poprawki bez przyjmowania postawy defensywnej. Pamiętaj, że próba postawienia na swoim i kontrolowania osoby kontrolującej spowoduje tylko zaostrzenie konfliktu i w ostateczności utratę pracy.

Świadome postępowanie z takimi osobami pozwala uwolnić się od ich manipulacji. Wampir kontrolujący jest całkowicie przewidywalny. Wiedza na temat jego zachowań pozwoli ci skutecznie kształtować wasze interakcje.

4. WAMPIR KRYTYKUJĄCY (mieszane zaburzenia osobowości).

Ten typ wampira jest blisko spokrewniony z wampirem kontrolującym. Czuję się on upoważniony do oceniania naszych rzekomych wad i zalet. Potrafi dostrzec w ludziach braki nawet z drugiego końca sali. Krytycy wychodzą z założenia, że oferowanie im tego, co sami nazywają konstruktywną krytyką, jest ich świętym i niezbywalnym prawem.

Kiedy masz do czynienia z wampirem kontrolującym?

• Czy zawsze masz wrażenie, że nie dorastasz do standardów wyznaczonych przez tę osobę?
• Czy jesteś częstym celem jej uszczypliwych uwag?
• Czy potrafi ona z daleka dostrzec twoje wady, a następnie ci je wytknąć?
• Czy osoba ta zawsze krytykuje innych?
• Czy jest równie krytyczna wobec siebie?

Jak sobie radzić z wampirem krytykującym?

Poradź sobie z krytykiem nie ponosząc strat (odstraszanie krytyków):

• Zawsze bierz pod uwagę źródło.

W dzisiejszym świecie wszyscy wszystko krytykują i każdy ma zdanie na każdy temat;). Jeśli kogoś darzysz szacunkiem i coś ci zasugeruje, to warto się nad tym zastanowić. Ogólna zasad głosi, że nie należy brać do siebie uwag, które dotykają nas osobiście. Ludzie po prostu przez cały czas mówią rzeczy, które są nieprawdą. Twoim zadaniem jest i nie wierzyć!

• Spokojnie poczekaj aż uszczypliwa uwaga przebrzmi.

Milczenie jest czasami najlepszą odpowiedzią (Dalajlama). Jeżeli krytykuje cię ktoś spoza twojego kręgu, to najlepiej w ogóle nie reagować. Pomyśl sobie, że ten ktoś nie ma racji i po prostu zapomnij o tym.

• Bezzwłocznie reaguj na nietrafioną krytykę.

Zacznij rozmowę od czegoś pozytywnego. Poza tym z pewnych kwestii warto uczynić tabu – jednym z takich tematów jest wygląd zewnętrzny. Napięcie wynikające z wyznaczania pewnej granicy można złagodzić, przedstawiając pewne pozytywne informacje zwrotne na temat innych obszarów twojej relacji z wampirem.

• Wypracuj kompromis, nie przyjmuj postawy defensywnej.

Kompromis jest oznaką szacunku, naprawdę można wtedy wiele zdziałać.

• Zdetonuj bombę miłości.

Czasami najlepszym batem na wampira krytykującego jest całkowita obojętność na krytykę. Albo zaaplikuj mu olbrzymią dawkę miłości i dobroci. Czegokolwiek byś od niego nie usłyszała odpowiedz w sposób pozytywny i uprzejmy.

• Wyraź swoje uznanie dla tego, co przydatne.

Zawsze warto brać pod uwagę przydatne uwagi, bez względu na to, jak zostały wygłoszone. Oczywiście krytykę wyrażoną tonem nieznoszącym sprzeciwu na ogół mamy ochotę odrzucić. Tylko od ciebie zależy, jak ocenisz wartość słów wypowiedzianych w taki sposób.

Problem z krytykami polega na tym, że wiele osób się do nich przyzwyczaja i w rezultacie doświadczają chronicznego emocjonalnego zmęczenia lub zamykają się w sobie. Dlatego, aby się przed nimi chronić, zidentyfikuj je w swoim otoczeniu i stosuj w kontakcie z nimi powyższe strategie. Spróbuj zdystansować się do krytycznych uwag. Wolność emocjonalna polega na tym, że wiesz, co jest prawdą, a co nie. Refleksja nad własnymi wątpliwościami pozwoli ci zdystansować się od pozbawionych podstawy merytorycznej uwag rzucanych przez wampiry krytykujące.

5. WAMPIR DYCHOTOMISTA (osobowość z pogranicza).

Dychotomiści postrzegają ludzi jako dobrych lub złych. Są wielkimi miłośnikami relacji typu miłość-nienawiść. Dychotomista nie gra fair i mści się, impulsywnie wyżywając się na swojej ofierze. Te wampiry mają szósty zmysł i dokładnie wiedzą, w jaki sposób nastawić innych przeciw sobie.

Kiedy masz do czynienia z wampirem dychotomistą?

• Czy cenzurujesz swoje prawdziwe uczucia w obawie przed gniewem drugiej osoby?
• Czy godzisz się na wiele wyrzeczeń byle tylko utrzymać spokój?
• Czy osoba ta nieustannie funduje ci przejażdżki emocjonalnym rollercoasterm?
• Czy zachowuje się wspaniale, gdy zaspokajasz jej potrzeby, a wpada we wściekłość, kiedy tego nie robisz?
• Czy często czujesz się niesłusznie często o coś oskarżana?

Jak sobie radzić z wampirem dychotomistą?

Połóż kres emocjonalnym szantażom:

• Wyznacz granice i koncentruj się na konkretnych rozwiązaniach.

Dychotomiści najlepiej reaguję na działania metodyczne, na wyznaczanie celów. Dychotomistę najlepiej traktować mniej więcej tak samo jak rozhisteryzowanego pięciolatka – spokojnie, asertywnie i konsekwentnie.

• Unikaj starć.

Nie wybuchaj gniewem, nawet jeśli zostaniesz sprowokowana. Im częściej będziesz reagować gwałtownie, tym szybciej będzie postępować eskalacja agresji ze strony dychotomisty. Można spróbować rozładować atmosferę poczuciem humoru.

• Nie opowiadaj się po żadnej ze stron.

Wystrzegaj się przyznawania racji dychotomiście, kiedy ten wypowiada się negatywnie na temat innych osób. Nie pozwalaj tez by jego toksyczne uwagi zniszczyły twoje relacje z innymi.

• Szybko pozbądź się negatywności.

Przerwij kontakt wzrokowy z wampirem aby zatrzymać transfer toksycznej energii. Po starciu z wampirem weź kąpiel lub prysznic. Pij jak najwięcej wody żeby oczyścić organizm.

• Wyobraź sobie pole siłowe wokół siebie.

Kiedy nie masz dokąd uciec, możesz wyobrazić sobie, że cała jesteś otoczona białym światłem. Chodzi o coś w rodzaju welonu, który otaczałby całe twoje ciało w odległości kilkunastu centymetrów od skóry. Jego zadaniem jest minimalizacja twojej podatności na oddziaływanie negatywnej energii.

Podsumowując, dr Orloff słusznie zwraca uwagę na to, że już sam fakt porozumiewania się z trudną osobą, to nie lada sukces. A cała sztuka polega na tym: „żebyś zaczęła postrzegać tych ludzi jako agentów swojego przebudzenia, a nie tylko źródło trudności, z którymi musisz się zmierzyć”.

Judith Orloff naucza, że kluczem do wolności emocjonalnej jest zawsze empatia, bo ona wynosi nas na poziom serca i pozwala lepiej zrozumieć emocje drugiej osoby. Apeluje abyśmy na co dzień postarali się wnieść empatię do każdej utrzymywanej relacji. Uważa ona, że taka postawa pozwala osiągnąć magiczny efekt, który nazywa efektem namaste. Namaste jest powitaniem w Indiach i oznacza „Szanuję twoją duszę”. Tego rodzaju uhonorowanie innych ludzi, z wampirami emocjonalnymi włącznie, zmienia strukturę związków międzyludzkich. Efekt namaste wyzwala, bo ma działalnie harmonizujące, a nie demonizujące. Twoim celem jest postrzeganie ludzi takimi, jakimi są w rzeczywistości, a jednocześnie powinnaś chronić własną wrażliwość.

Bardzo przemawia do mnie stwierdzenie: AGENT TWOJEGO PRZEBUDZENIA! Spotkałam na swojej drodze wielu emocjonalnych wampirów, niektóre osobniki, to były istne mieszanki wybuchowe;). Nie zawsze wiedziałam jak sobie z nimi radzić, nie miałam takiej wiedzy i takiego doświadczenia życiowego jak teraz. Nadal się uczę jak z nimi postępować. Patrząc jednak wstecz, wiem jedno, że wszystkie najtrudniejsze lekcje, jakie dostałam w życiu, to były jednocześnie najlepsze lekcje ŻYCIA. Uważam, że bez tego nie byłam tym, kim jestem i tu, gdzie jestem. Dziękuję wszystkim agentom mojego przebudzenia!

Dziękuję, że tu jesteś 🙂